ÞROSKATÍMI LISTAMANNS - LAXNESS

Snemma á 20. öld bjuggu hjá fjölskyldunni á Vegamótastíg 9 tveir ungir menn sem síðar urðu þjóðþekktir listamenn, Jóhannes Sveinsson (1909-1911) og Halldór Guðjónsson frá Laxnesi (1914-1916). Hægt er fræðast um dvöl þeirra í húsinu í ævisögum þeirra og skrifum þeirra sjálfra, m.a. bréfi Jóhannesar til Ásgríms Jónssonar 1953 og Sjömeistarasögunni sem kom út 1978.

„Þetta var sumsé hjá honum „Davíð gamla í Stuðlakoti“. Guðrún var skyld móður minni þar sem árbæarætt og áskarðsætt nr 2 mæta að mig minnir alviðruætt. Þetta fólk var þó ekki kent við ættir sínar og ekki heldur við Vegamótastíg þar sem það átti heima, heldur við Stuðlakot, sem ku hafa staðið á mentaskólalóðinni bakatil. Svona rannsóknarefni eru hættuleg á Íslandi og taka manninn með sér; hver sem fer útí ættir á Íslandi er glataður. En það var ánægjulegt, mér liggur við að segja sæl stund, að stíga aftur inní gömlu suðurstofuna á Vegamótastíg þar sem sólin bjó; og þar sem Jóhannes Kjarval hafði verið leigjandi þegar ég var sjö ára. Þá sá ég hann mála dreka úr gulli á svart silki. Ég leit útum gluggann þar sem útsýnið takmarkaðist af húsi alþíngisforsetans okkar Benedikts Sveinssonar og húsagarðinum þar sem beljur þessa háa embættis áttu sér karl og kellíngu og strák og stelpu sem bjuggu uppá lofti í fjósinu, og voru nákvæmlega einsog afdalafólk úr þjóðsögunum; en einkum og sérílagi heilsaði ég með lotníngu blessuðum tukthúsveggnum sem andaði frá sér öryggi þó hann lokaði fyrir manni helmíngnum af himninum. Ég hugsaði til þeirrar úngbornu tíðar þegar maður sat hér tólf ára og var kominn í bæinn til að læra tónlist, myndlist og skáldlist alt í sömu ferðinni, og tókst að skrifa fræga bók sem þó var aldrei lesin af öðrum en höfundinum sjálfum, utan grautað eitthvað í henni af Jakobi Smára, skáldsöguna Aftureldíngu (nú brunnin). Þá var ég sumsé tólf ára, nú bráðum sautján, ef ekki dauður; mér fanst vera liðnar fimm aldir síðan þetta var. Þegar ég leit í kríngum mig aftur eftir allar þessar aldir, þá fanst mér ekki mætti seinna vera að fara nú að verða séní aftur í staðinn fyrir að vera einn af fjórtán skáldum í fjórða bekk sem hlegið var að útum allan bæ.“ Sjömeistarasagan, 1978.